L’Etrange Couleur Des Larmes De Ton Corps

Chris Oosterom, artistiek directeur van het Imagine Film Festival, leidt de film in. Natuurlijk zijn alle films van dit festival mooi, maar als er eentje in de buurt komt van zijn favoriet, dan is het deze wel. Cinema zoals cinema is bedoeld. Een aanslag op de zintuigen.

Leer, mes, bloot, bloed. De basisgegevens van een giallo zijn aanwezig. Dan Kristensen komt thuis van een zakenreis maar treft zijn vrouw niet aan, hoewel de deur van binnen was afgesloten. Hij gaat op zoek in het huis en komt op het spoor van een moordenaar die in de verborgen holtes van het huis werkzaam is.

Het werkelijk prachtige oude Art Nouveau huis, vol organische vormen, glas in lood ramen en muurschilderingen is een fantastisch personage op zich. Daarbinnen voltrekken zich dromen, visioenen, gebeurtenissen waar geen soep van te maken valt. Nu kun je zeggen, dat hoeft ook niet. Je moet genieten van die aanslag op de zintuigen waar Chris het over had. Dat is in het begin het geval. Prachtige shots, doordringende muziek, abrupte overgangen, extreem close-up, split screen. U vraagt, wij leveren. Maar de eindeloze herhaling van wat al gauw niet meer dan toegepaste kunstmatige trucjes zijn maakt het tot een arty farty beeldbombardement dat al snel zeer vermoeiend wordt. Er volgen dus al snel meer ‘stadia van bewustzijn’ ten aanzien van deze film. De vermoeiing zet zich om in slaap waar ik niet tegen wil vechten. Ik dommel. De ogen zijn al dicht, de slaap sluipt als een moordenaar dichterbij, het hoofd valt en ik schrik wakker. Het zal nu toch niet lang meer duren, vermoed ik, waarna de film (voor mijn gevoel) nog zeker een uur lang verder gaat met zijn psychoanalytische bullshit. Het laatste stadium zet in en ik begin me vreselijk te irriteren.

Ik had het een beetje kunnen weten. De vorige film van het duo Hélène Cattet en Bruno Forzani genaamd Amer werd vier jaar geleden op het festival getoond en was toen ook al niet mijn ding. “Zo veel mooie beelden die zo weinig te weeg brengen. Sensuality has never been this dull!”, schreef ik toen en gaf de film het stemoordeel ‘slecht’. De filmers zijn deze keer nog extremer geworden en weten daardoor meer en extremere emoties op te wekken, die in mijn geval niet de juiste zijn. Mijn oordeel is dus nog harder dan de vorige keer.

Stemoordeel: hopeloos

Tombville

Je eet als een robot, zeg ik mijn dochter wel eens om haar te pesten. Als ze naast me zit op de bank en we kijken tv en eten wat nootjes of iets, dan zijn haar kauwritmes in trefzekere cadans, met de precisie van een Zwitsers uurwerk. Op de één of andere manier leidt dit meer af dan geluiden met een minder vast stramien, misschien omdat je weet wanneer het volgende geluid kan komen. Vlak naast me, tijdens de eerste voorstelling die ik op Imagine ga zien, zit een vrouw, die een bakje eten tevoorschijn heeft gehaald en dit tijdens Tombville, dat juist zo belangrijk is vanwege geluid en het ritme daarvan, op zit te peuzelen, met eenzelfde robotstijl als die van mijn dochter. Het duurt een eeuwigheid voordat het bakje leeg is…

Regisseur, schrijver, editor en soundfreak Nikolas List komt zijn film Tombville kort even aankondigen met de mededeling: “fasten your seatbelts”. Het zou geen overbodige waarschuwing blijken.

Maar eerst een korte film genaamd Syndromeda, in zwart-wit, uit Zweden. Een absurdistisch sprookje over een ontvoering door Aliens. Althans, dat denkt de man die het is overkomen en op zoek is naar bewijzen er van. Een idiote praatgroep, een ongeluk, het ziekenhuis. Is het een droom? Het is mij in ieder geval te vaag.

David wordt wakker langs een weg. Hij weet niet wie hij is of wat hij hier zoekt en kan de vragen hierover niet beantwoorden als vijandig gezinde mensen die stellen en hem pijn doen om er achter te komen. Als je ontdekt waarom je hier bent, dan kom je vrij wordt hem gezegd. Een extreme, experimentele, zeer beklemmende koortsdroom volgt, waarin David probeert de trauma’s te verwerken die hij in zijn kindertijd heeft opgelopen. David’s psyche is totaal verknipt. Gevoelens van onmacht, schuld en wraak. Hoe ontsnap je aan je eigen gedachten?

Veel speelt zich af in totale duisternis, met alleen de personages – vaak in extreme close-up – uitgelicht. De kijker tast in dat duister, op zoek naar houvast, maar dat wordt hem ontnomen, want het gaat hier om beleven en die beleving is uiterst pijnlijk en onaangenaam. Tombville begint met een aanbeveling die in beeld komt, dat het volume lekker hard mag. Het is namelijk een karakter op zich. Alles is uitvergroot en klinkt soms als een industriële soundtrack van een gek, is het dat ook. Een hartslag, het tikken van een klok, een trein op de rails, het klikken van een pen. Ritmes die gonzen in je oren, je het gevoel geven dat je opgesloten zit. Samen met de vele andere ontregelende en minder thuis te brengen geluiden geeft het de subjectieve visie van de hoofdpersoon uiterst goed weer.

Het is de ongemakkelijkheid van deze psychologische zelfkastijding die je als kijker moet ondergaan en dat is geen lichte opgave.

Als de film is afgelopen voel je dat de zaal als eenheid een zucht van verlichting slaakt. Nikolas List komt nog even toelichting geven, voor het handjevol mensen dat er nog zit. Dat hij eigenlijk een Western wilde maken (vandaar de titel) over een spookstad, maar dat dit het resultaat is geworden. Hij is enorm beïnvloed door het Duitse expressionisme (Das Cabinet des Dr. Caligari) waarbij met het subjectieve uitgangspunt alles mogelijk is. Ook David Lynch en Gaspar Noé worden genoemd. Vijf jaar lang heeft Nikolas gezocht naar producenten die er hun geld in wilden steken, maar dat waren vaak malafide figuren. Dus heeft hij maar al zijn spaargeld (€ 10.000,00) genomen om het helemaal zelf te gaan doen. Een keuze die hem goed is bevallen, aangezien hij nu complete vrijheid had en geen compromissen hoefde te sluiten, wat een artistiek product heeft opgeleverd dat misschien niet iedereen zal bevallen, maar dat uniek en zeer eigen is. Wat betreft het geluid, ook dat heeft hij zelf gedaan. Laptop werk in postproductie met Pro Tools als helpende hand. Hij benadrukt het belang van geluid in (zijn) film. 50% moet van het beeld komen, 50% van geluid. Op de vraag van interviewer Phil van Tongeren of hij iets over de opnamelocatie kan vertellen komt hij met het mooie verhaal dat ze vlak voor het begin van de opnames een prachtige locatie hadden gevonden. Een verlaten militair kamp op een uur rijden van Brussel. Maar dat zou betekenen dat ze met de hele crew alleen aan benzinegeld al meer dan het budget zouden opmaken. Toen is dus op het laatste moment besloten om zoveel mogelijk in een kelder te draaien. Nikolas sluit af met zijn visie voor de toekomst: pushing boundaries!

Als ik snel naar de volgende film moet rennen (want die is al begonnen) stop ik toch even als ik Nikolas zie in de foyer. Ik bedank hem voor zijn film en vraag hem of hij Sombre kent. Hij heeft er van gehoord, maar niet gezien. Ik raad hem de film aan omdat de sfeer me aan die van zijn film doet denken.

Stemoordeel: goed

Het Vonnis

Vroeger gingen we regelmatig richting Houthalen (België), alwaar de mannen van het indie-pop bandje Nemo woonden, die na onze talrijke concertbezoeken in 1994 vrienden waren geworden. We reden dan via Eindhoven en Valkenswaard het land onzer zuiderburen in, alwaar we langs de weg in dorpjes als Helchteren een variant op onze kroketten uit de muur zagen in de vorm van machines waar je een brood uit kon trekken. Slimme uitvinding die we juist in Nederland destijds hadden kunnen gebruiken, aangezien de bakkers hier niet en in België juist wel op zondag open waren.

Het is zo’n automaat waar de vrouw van Luc even een brood gaat halen als ze toch moet wachten tot haar man de auto heeft volgetankt. Het wordt noodlottig in een zeer brute scène waarin Luc meer dan alleen zijn vrouw verliest.

Hij beseft dit pas goed als hij wakker wordt uit zijn coma, thuis komt in een huis ingericht voor een gezin, waar elk voorwerp herinnert aan wie er niet meer is. Gelukkig wordt de dader snel gevonden, maar door een procedurefout (“wat is dat voor theoretisch gezever”!) krijgt het recht zijn beloop niet.

Regisseur Jan Verheyen ken ik eigenlijk alleen als medeorganisator van De Nacht Van De Wansmaak die hij in het verleden ook in Nederland met zijn welbespraakte Vlaamse tongval van hilarisch commentaar voorzag. Met Het Vonnis heeft hij een soort omgekeerde Lucia de B. gemaakt. Iemand hoort thuis in het gevang, maar zit er niet. Onrecht! Wat doe je er aan? Kun je als slachtoffer van de dader over dit onrecht heen stappen, het naast je neer leggen, verder gaan met je leven, of wat daar van over is? Op zich al een interessant gegeven dat hier op zeer boeiende en meeslepende wijze invulling krijgt. De pijn, de woede, de frustratie, de innerlijke strijd. Luc kent het allemaal. Wat te doen? Hij neemt de beslissing om niet alleen achter de dader aan te gaan, maar ook het rechtssysteem, Justitie aan te pakken.

Afgezien van de strijd die Luc levert is het ook een interessante issue om stil te staan bij het rechtssysteem waar we voor hebben gekozen, die procedures kent waar dingen mis kunnen gaan. Iets dat op een gegeven moment bijvoorbeeld ook in de mega-zaak van Robert M. speelde. Hoe groot mag de ’ten koste van’ zijn? Wat is de invloed van de publieke opinie, zeker als het om een rechtbank met een jury gaat, zoals dat in België het geval is.

Het einde, het vonnis is eigenlijk niet eens zo zeer van belang. De strijd van Luc en de discussie rond het systeem zijn veel crucialer.

 

Ps. Het was af en toe wel moeilijk voor me om niet de hele tijd Phil Dunphy (Modern Family) in het hoofd van Luc te zien!