The Poughkeepsie Tapes

In deze aflevering van Reportage maken we kennis met de gruwelijke zaak van de tot nu toe nog onbekend gebleven seriemoordenaar, berucht geworden door de vondst van de zogenaamde Poughkeepsie Tapes. Meer dan 2400 uur aan videomateriaal werd gevonden in een huis in Poughkeepsie in de staat New York. Door middel van journaalbeelden, 911 gesprekken en interviews met de huiseigenaar, de FBI, een profiler, een forensisch patholoog en ouders van vermiste kinderen zijn we getuige van een nauwgezette reconstructie die de gruwelijke daden van de moordenaar aan het daglicht brengen. Mijn naam is Pepijn Bierenbroodspot, dit is Reportage!

Zo is de opzet van deze film en dat zit eigenlijk best goed in elkaar. Je ‘mist’ alleen de stem van Pepijn.

Wat door onduidelijke redenen begint met een moord in opwelling, krijgt een lange reeks van vervolgen. De man moord, ontvoert, martelt, verminkt en verkracht (post mortem) met zorgvuldig voorbedachte rade. Hij speelt een spel met de politie die hij op sporen zet waarvan hij wil dat ze worden gevonden. Doordat hij zich zeer zorgvuldig ontdoet van de lijken en schakelt tussen verschillende modi operandi is hij zeer moeilijk te pakken. Via pratende hoofden is het onderzoek te volgen en de tapes zelf laten met een videocamera gefilmde beelden van slechte kwaliteit zien hoe de moordenaar te werk gaat. Deze op zich afschuwelijke tapes zijn echter minder grafisch dan je zou verwachten. Het belangrijkste element is de psychologische druk, die de moordenaar in combinatie met de fysieke martelingen, uitoefent op één van de slachtoffers die hij laat leven en die zijn slaaf moet worden.

De kracht van de film is meteen ook zijn zwakte, want door deze vorm word je nooit echt helemaal het verhaal ingetrokken. Het theatrale karakter van de moordenaar werkt daarbij ook niet echt in het voordeel van de film, want het leidt een beetje af. Al met al toch knap gedaan en zeker de moeite waard om eens te bekijken.

Deadwood Park

Na Scrapbook en I Spit On Your Corpse, I Piss On Your Grave was mijn aandacht voor regisseur Eric Stanze genoeg aangewakkerd om enkele van zijn andere films bij hem te bestellen. De gesigneerde versies kwamen al snel door de brievenbus, maar het heeft wederom heel lang geduurd voordat ik dan eindelijk één van de zilveren schijfjes in mijn regiovrije speler plaatste om te zien wat hij van Deadwood Park heeft gemaakt. De film is van een geheel ander kaliber dan de extreme films die ik al kende.

Jake ontvlucht Los Angeles en keert terug naar zijn ouderlijk huis waar hij tot zijn achtste jaar is opgegroeid. Het ligt nabij een Drive-In bioscoop in het gehucht Eidolon Crossing en is totaal vervallen. Jake haalt herinneringen op aan zijn tweelingbroer die toentertijd is ontvoerd en nooit is teruggevonden. Het verhaal gaat dat de eigenaar van het plaatselijke amusementspark Dogwood Park maar liefst 26 kinderen heeft ontvoerd en vermoord. Die man is allang dood, het attractiepark dat in de volksmond Deadwood Park wordt genoemd ligt er verlaten en overwoekerd bij en de plaatselijke bevolking zit niet te wachten op iemand uit de stad die oude wonden open komt halen. Jake heeft verder niets kwaads in de zin, wil alleen gemoedsrust, maar krijgt het omgekeerde als de desolate sfeer van het oude huis hem parten gaat spelen en hij verontrustende verschijningen in en om het huis waarneemt. De geesten van kinderen die geen rust hebben kunnen vinden geven aanwijzingen over wat er nu echt is gebeurd zoveel jaar geleden.

Een niet al te verrassend spookverhaal zou je denken. Eigenlijk is dat ook zo. Want het verhaal op zich neemt een lange en langzame aanloop naar wat er in de proloog al te zien is geweest. De verrassing zit hem dan in twee zaken. Ten eerste de prachtige locaties. Waar in Nederland elke centimeter grond een bestemming heeft, komt het in Amerika vaak voor dat er gebouwen en zelfs hele attractieparken worden achtergelaten, omdat het waarschijnlijk te duur is om ze op te ruimen en het verder niemand in de weg staat, waarna de natuur er grip op krijgt en de mooiste spookachtige taferelen ontstaan die op vele websites te zien zijn.  De Drive-In en het attractiepark in de film zijn daarvan mooie voorbeelden, die ruimschoots de aandacht krijgen. De andere verrassing zit hem in de terugblikken (in zwart-wit). Door de gehele film vinden deze plaats, maar wat mij betreft zijn het vreemde obstakels in het verhaal. Ten eerst zijn deze episodes erg uitleggerig, terwijl het weinig toevoegt aan wat we weten of willen weten. Ten tweede voelen ze als slecht geïntegreerd in het hoofdverhaal, doordat ze niemands herinnering zijn, maar gewoon op zichzelf staande miniverhaaltjes vormen, waardoor ze tot vervelens toe het ritme en het toch al niet te snelle tempo telkens onderbreken. Naarmate de film vordert en zijn conclusie bereikt wordt dit alleen maar erger, met een op zich knap gefilmde oorlogsepisode (gespeeld door een groep die aan historisch re-enactment doet) die een mini-film op zich is, maar totaal niet bij de rest past en het hoofdverhaal dat eindelijk een belofte van actie kende bruut onderbreekt met informatie waar je totaal niet meer op zit te wachten. Als de duivel dan eindelijk uit het doosje komt, is het eerder lachwekkend dan spannend.

Het in deze vorm oppimpen van het toch wat saaie en zeker niet griezelige verhaal is wat mij betreft een verkeerde zet. Deze poging tot het maken van een meer mainstream film is wat mij betreft dan ook mislukt hoewel ik zeker het gevoel heb dat Stanze met zijn artistieke inzichten en cinematografische aanleg wel degelijk tot zoiets in staat is. Ondanks alles kijk ik toch uit naar de film die hij hierna heeft gemaakt, Ratline, die niet alleen weer vol eigenzinnige ideeën, maar ook tjokvol geweld en gore schijnt te zitten. Hopelijk is het ook daar aanwezige historische deel beter in de film verweven.

Stoker

De mooie, maar duistere India heeft net haar liefhebbende vader begraven als diens broer (haar totaal onbekend) uit het niets opduikt, enkele dagen in het luxe landhuis zal verblijven, meer dan gezellig wordt met haar afstandelijke moeder maar bovenal interesse toont in haarzelf, waarmee er een spel ontstaat dat zal leiden tot een ‘coming of age’ thriller met aparte invalshoek.

Moeder Evelyn Stoker (Nicole Kidman) speelt de behoeftige , wat instabiele weduwe, die maar al te blij is met de aandacht van Charlie (Matthew Goode), die uiterst intelligent, beschaafd maar ook doortastend Evelyn zonder enige moeite om zijn vinger windt, maar een grotere uitdaging vindt in de toenadering tot de stugge, afstandelijke maar geïntrigeerde India (Mia Wasikowska), die hem op veilige afstand houdt, maar niet kan voorkomen dat ze wordt meegetrokken in het spel dat intrigant Charlie heeft uitgestippeld.

Het spel intrigeert ook de kijker, voornamelijk vanwege het indrukwekkende spel, de onheilszwangere sfeer en de gestileerde filmwijze. Als India de zin “sometimes you have to do something bad to keep you from doing something worse” uitspreekt, is dat een voorbode voor wat gaat komen, een ‘self-fulfilling prophecy’ die het einde van de film inluidt.

Maar als dan alles is gezegd en gedaan, blijf je toch zitten met een wat leeg gevoel. Het gespeelde spel komt over als niet meer dan dat. Niet iedereen heeft duidelijke motieven. Daarbij blijkt de genoemde ‘key sentence’ uit de film ook nog eens niet te kloppen, hoewel ik dat hier niet uit kan leggen zonder te veel te verklappen. Stoker houdt de toeschouwer op een wat koele afstand, zoals India dat met haar oom doet. Maar waar Charlie er in slaagt tot het meisje door te dringen, laat de film dit bij de kijker enigszins achterwege. De film mist een connectie die regisseur Chan-wook Park wel in zijn beruchte wraak trilogie wist te maken, waarbij je niet alleen van een (duivels) verhaal kon genieten, maar ook op reële wijze aan het denken werd gezet over hoe een mens kan veranderen door leed dat hem is aangedaan. Eigenlijk maakt Chan-wook Park steeds dezelfde film, alleen lijkt de vorm dit keer belangrijker dan de boodschap.

Resolution

Justin Benson en Aaron Moorhead, makers van Resolution zijn aanwezig en danig onder de indruk van de volle zaal filmbezoekers. Hun film. Ze zetten meteen de toon als ze ons bedanken voor het kiezen voor hun film in plaats van Jurassic Park 3D, die in zaal 1 draait. Luid gejoel valt hen ten deel en de handen gaan in de lucht als Aaron een foto van ons maakt.

De film begint hilarisch. Korte shots van een totaal verward man aan de crack met een shotgun in zijn handen midden in de natuur. Geen goede combinatie, maar gelukkig vallen er geen gewonden en is het vooral heel grappig om te zien. Niets is wat het lijkt (zoals wel meer in deze film) want het blijkt een opname te zijn die wordt bekeken door een man op zijn laptop. De twee mannen zijn vrienden. Michael ziet zijn vriend Chris aan de drugs ten onder gaan en besluit nog één drastische poging te wagen om hem er voorgoed vanaf te helpen. Hij zoekt hem op in een ‘cabin in the woods’ (daar is ie weer), ketent hem vast en laat hem ‘cold turkey’ gaan. Michael heeft er een week voor uitgetrokken. Om de tijd te doden maakt hij wandelingetjes in de buurt waarbij hij stuit op vreemde oude foto’s, super 8 films en grammofoonopnames. Het lijken mini verhaaltjes met telkens een slecht einde. Voor wie dit is bedoelt wordt duidelijk als Michael boodschappen op de deurmat vindt en de inhoud persoonlijk wordt.

Het knappe van de film is dat het een tragische situatie (aan drugs verslaafde vriend) heel realistisch en grappig neer weet te zetten en tegelijkertijd een soort van duistere schaduw van geheel andere orde over alles laat komen, die even bizar als naargeestig is. This is some fucked up shit! Dat dit lukt is te danken aan de karakters van de twee hoofdpersonen, die gewoon op de verkeerde plek op het verkeerde tijdstip zijn. Verder geven de makers je constant speldenprikken, hints dat er meer aan de hand is, terwijl je er de vinger niet goed achter kunt krijgen wat het dan is. De boel wordt daarnaast nog opgefleurd door een aantal kleurrijke personages die hier en daar opduiken.

Het regisseursduo uit Los Angeles weet een knappe film af te leveren, die sterk is in eenvoud, boeit door de vertolkingen en intrigeert door het onverklaarbare. Resolution is opgenomen in slechts 18 dagen (met nog vele weekenden werk aan de ‘found footage’), vertellen ze na afloop. En of we nog een keertje willen poseren voor de foto, die is mislukt omdat hij voor de film te zenuwachtig was. Geen probleem, de handjes gaan opnieuw in de lucht. Of er nog vragen uit het publiek zijn. Als het na één vraag stopt vraagt Aaron zich hardop af hoe we na het zien van deze film geen vragen kunnen hebben en hij wijst iemand uit het publiek aan waarvan hij vermoed dat die een vraag op zijn lever heeft. De verraste persoon wordt gered door een ander, met een vraag over de locatie. Blijkt dat het script is uitgeschreven rond deze locatie, waar alles inderdaad binnen loopafstand te vinden was. Nog een vraag? Justin loopt naar de eerste rij, gaat zitten en steekt zijn hand op. Hij heeft nog twee vragen. “Are you still single”? “Yes I am”! Het onderstreept de grappige karakters van beider mannen, waarvan ze waarschijnlijk een groot deel in hun filmische hoofdfiguren hebben gestoken. Hun bezoek aan Amsterdam is te volgen via Twitter (Justin en Aaron).

Stemoordeel: goed

The Tall Man

Onlangs kon je aan Schokkend Nieuws je favoriete genre films doorgeven om een top 100 aller tijden te genereren. Bij mij staat Martyrs van Pascal Laugier op nummer 2. De enige vrij recente film in mijn lijst overigens. Maar deze heeft een verpletterende indruk achter gelaten en die verdwijnt niet bij herbekijken. Na zijn debuut Saint Ange duurde het vier jaar voordat hij met Martyrs kwam. Het was weer vier jaar wachten op The Tall Man.

Met de mededeling dat er 1000 kinderen per jaar in Amerika verdwijnen die nooit worden terug gevonden zoemen we met prachtig camerawerk in op het arme plaatsje Cold Rock, waar sinds de sluiting van de mijnen kinderen verdwijnen. Omdat niemand weet door wie ze zijn ontvoerd wordt de onbekende aangeduid als The Tall Man. Het zoontje van de lokale dokter Julia (Jessica Biel)wordt voor haar ogen ontvoerd. Met kracht en doorzettingsvermogen komt ze haar kind op het spoor en blijkt er veel meer aan de hand dan de mythe van de lange man deed vermoeden.

Als kijker stel je jezelf vragen tijdens een film. In deze film zijn het nu eens niet losse plot-flodders die de vraagtekens oproepen en hebben de dingen wel degelijk allemaal hun doel en wordt alles uiteindelijk verklaard. Naast enkele schrikeffecten, die je in de lucht voelt zitten, maar toch uit een andere hoek komen dan verwacht, zijn er een aantal plotwendingen. Bij de eerste heb je zoiets van, oké, interessant (waarbij pas later blijkt dat de conclusie die je er aan hebt verbonden niet juist is) maar bij de tweede reizen er alleen maar vraagtekens in je op. Wat is hier in hemelsnaam aan de hand?

De film is meer mystery en thriller dan horror. Het spelen met je verwachtingen, door de aannames en invullingen die je doet tijdens het kijken onder uit te halen is perfect gedaan. Pas aan het einde is het een ‘stom’ kind dat de boodschap van lijden in zich draagt. Die boodschap is verstommend en zorgt voor koude rillingen.

Bij lange na niet de mokerslag van zijn vorige film, maar Pascal Laugier levert een mooie, zorgvuldige thriller af die tot nadenken stemt.

Thale

Een plek van delict in het midden van nergens waar twee mannen in gele pakken met maskers onderzoek doen, waarvan er eentje voornamelijk moet overgeven. Een voice-over van een oude man die vertelt over een baby die hij heeft gevonden in het midden van nergens. 1 + 1 = 2. In de verborgen kelder van de hut in het bos treffen ze tussen alle oude troep een bandrecorder (Evil Dead, Evil Dead…) waarop die oude vent zijn ding doet en een meisje aan dat uit een bad tevoorschijn komt. Ze ziet er wat verwilderd maar normaal uit, hoewel ze geen woord spreekt en gretig ingeblikt voedsel uit de jaren tachtig tot zich neemt. Maar ze is niet normaal en ze is niet de enige in dat woud.

Deze film is ooeerrssaaaaii. Er gebeurt nauwelijks iets. Beetje zitten, lopen, eten, wachten (op versterking) en het meisje kijkt de hele tijd verschrikt uit haar ogen om zich heen. Als er vanaf buiten iets nadert gaan de twee mannen ook verschrikt kijken. Daarover heen moet je het oeverloze gezeur aanhoren van die oude sok die dat meisje zoveel jaar geleden heeft gevonden en in de hut heeft verborgen. Van begin tot einde wordt er niets uitgelegd (van hoe die onderzoekers daar eigenlijk terecht komen tot wie dat meisje of de man die tot ons praat eigenlijk is). Het mysterie dat zich uiteindelijk openbaart is nauwelijks interessant, want niet uitgewerkt. En waar ik het nog netjes niet omschrijf geeft de poster het geheim gewoon prijs.

Dit wanproduct uit Noorwegen had iets moois op kunnen leveren. Een folklore verhaal met mysterieuze wezens. Alleen deze onderstaande afbeelding spreekt al tot de verbeelding.

Helaas weet regisseur (en manusje van alles) Aleksander Nordaas er niets spannends mee te doen.

Ik heb er zoals gezegd maar één woord voor: ooeerrssaaaaii!

Sinister

Iemand vroeg mij eens wie mij zou moeten spelen als er een film over mezelf gemaakt zou worden. Ik antwoordde toen redelijk snel: Ethan Hawke. Sinds zijn rol in één van mijn favoriete films Before Sunrise heb ik zowel een zwak als bewondering voor hem. Misschien omdat hij nooit helemaal is doorgebroken, omdat hij niet als een filmster overkomt, of zich gedraagt, misschien omdat hij zowel in arthouse als horror films speelt. En niet te vergeten, omdat hij een goed acteur is die zeker ook enkele toppers op zijn naam heeft (zoals Training Day). Met zijn leeftijd die niet te veel van de mijne afwijkt leek hij mij een ideale kandidaat.

Aangezien de film over mijn leven er nooit zal komen, koos Ethan dit keer voor de horror film Sinister en dat pakt bijzonder goed uit. Hij speelt een schrijver (Ellison) van non-fictie boeken over onopgeloste misdaden die hij zelf probeert op te lossen door de zaak in onderzoek te nemen en de steekjes die de politie heeft laten vallen op te pakken. Zijn eerste boek Kentucky Blood was tien jaar geleden een grote hit. Sindsdien heeft hij nog twee boeken geschreven die het er niet bij haalden. Zijn drang om nog één keer goed te scoren doet hem besluiten het (goedkope) huis te kopen waar een familie is opgehangen in de tuin (dus daarom goedkope) en waarvan nog een kind wordt vermist, om van daaruit zijn onderzoek te starten. Zijn vrouw en twee kinderen weten echter niets van de geschiedenis van het huis.

Ellison treft op zolder een doos aan met een oude 8mm projector en wat films met opschriften als ‘hanging out’ en ‘bbq’. Het blijken de gefilmde moorden van verschillende families waarvan de eerste in de jaren ’60 heeft plaats gevonden. Nader onderzoek wijst uit dat er elke keer één kind vermist wordt. Daarbij verbergen de opnames nog meer informatie die mogelijk wijzen op een occult ritueel. Naarmate Ellsion’s onderzoek vordert, gebeuren er steeds meer onverklaarbare dingen.

Sinister moet het voornamelijk hebben van de algemene onaangename, sinistere (om het woord maar te gebruiken) sfeer en de onverwachte schrikmomenten. De 8mm films zijn gruwelijk, het zoontje met heftige nachtmerries* zorgt voor zeer akelige momenten en de perfecte muziek van Christopher Young, met bijdragen van o.a. Aghast en Sunn O))) maakt het geheel compleet. Een schrijver waarvan de fantasie op hol dreigt te slaan is een bekend gegeven maar wordt goed uitgewerkt. De obsessieve drang naar succes, die ook financieel van belang is, het steeds meer gaan drinken, het negeren van het gezond verstand; allemaal zaken die hem ‘knee deep’ in de bovennatuurlijke verschijnselen brengen, waarvan de oplettende kijker niet kan denken dat hij ze verzint. Diezelfde oplettende kijker kan een belangrijke aanwijzing gebruiken om het einde van het verhaal in te vullen. Aangezien de onheilspellende weg naar dat einde toe en het enge idee er achter de belangrijkste pijlers van de film zijn, maakt het zelfs voor die oplettende kijker nog altijd een intense ervaring met een ‘happy ending’.

 

*De nachtmerries worden in de film ‘night terrors’ genoemd. Als kind heb ik iets soortgelijks gehad, waarbij mijn moeder de grootste moeite had om mij wakker te krijgen. Alleen het slaapwandelen was er gelukkig geen onderdeel van.

The Bourne Legacy

Dat ik me uitstekend heb vermaakt met deze lange film staat buiten kijf. Of de film het etiket ‘Bourne’ waardig is, is een ander verhaal waarover de meningen verschillen en die de beoordeling van de film in de weg kunnen zitten.

Ik heb me vermaakt met Jeremy Renner in de hoofdrol, die een zeer geloofwaardige actieheld neerzet. Ik heb me vermaakt met Rachel Weisz, die laat zien wat een geweldige actrice ze is en het kloppend hart van de film vormt. Ik heb me vermaakt met de wat langzame maar spannende opbouw, de memorabele actiemomenten en de het toewerken naar een hoogtepunt.

Nu moet ik bekennen dat ik nooit zo’n fan was van de supersnelle montage en beweeglijke cameravoering bij actiescènes waar Paul Greengrass zich af en toe meer dan schuldig aan maakte. Dat is in deze bo(u)r(n)eling gelukkig weer wat teruggeschroefd waardoor je meer zicht krijgt op wat er tijdens de actie gebeurd.

Maar ergernis was er ook. Al kwam die meer achteraf en door te gaan vergelijken met de originele trilogie. Zoals het wat rechtlijnige verhaal, de keuze om scènes uit de The Bourne Ultimatum in het verhaal op te nemen – zodat we ons er van bewust zijn dat dit nieuwe/andere verhaal zich gelijktijdig en in hetzelfde wereldje afspeelt – en het wat abrupte einde van de film.

De vraag stellen is hem beantwoorden zeggen ze wel eens. Dus ja, natuurlijk is het slim om de naam van een zeer bekende en gewaardeerde filmcyclus voort te zetten, ook al is dat met andere namen. De titel alleen trekt vermoedelijk al miljoenen mensen naar de bioscoop. Maar de verwachtingen zijn zeer hoog, vergelijkingen worden gemaakt en kritiek is onvermijdelijk. En terecht ook. De grootste fout die deze film maakt is het leggen van de link naar die eerdere films door scènes daarvan te hergebruiken. Het is opzichtig, overbodig en afleidend. Dat neemt niet weg dat ik me uitstekend heb vermaakt en uitkijk naar een vervolg, ondanks de woorden die ik vier jaar geleden schreef.

Toen had ik het trouwens ook over mijn zoon en dat ik hem vaak ‘met Damon’ (oftewel Matt Damon, zelfde klank) hoor zeggen als hij de telefoon opneemt. Damon is ondertussen wat ouder en merkt met een knipoog op als we de bioscoop verlaten: “ik vond die met Damon beter”.

Paradise Lost

In 1993 worden drie jongetjes van acht jaar op brute wijze mishandeld en vermoord gevonden in Robin Hood Hills, West Memphis, Arkansas. Na een maand onderzoek wordt een jongen door de politie ondervraagt. Het is Jessie Miskelley jr. (17). Jessie heeft een IQ van 72 en geeft na uren van ondervraging toe dat hij samen met Damien Echols (18) en Jason Baldwin meegewerkt heeft aan de moorden. Jessie wordt het eerst berecht en krijgt levenslang plus 2 maal 20 jaar. Daarna volgen Damien en Jason, die achtereenvolgens de doodstraf en levenslang krijgen. De hele zaak wordt gefilmd door twee documentaire makers die hun film Paradise Lost: The Child Murders At Robin Hood Hills in 1996 op de Amerikaanse tv-zender HBO tonen. Het heeft grote gevolgen.

Paradise Lost: The Child Murders At Robin Hood Hills is een zowel fascinerende als weerzinwekkende blik in een strafzaak die een grote gerechtelijke dwaling blijkt te zijn, waar de aanklagers zich hebben blind gestaard op een resultaat dat in hun ogen te maken moest hebben met een Satanisch ritueel, waarin de buitenbeentjes Damien, Jason en Jessie een hoofdrol kregen toebedeeld. De film laat zien dat de drie op basis van bijna niets voor altijd achter de tralies komen, met uitzicht op een fatale injectie voor Damien. Jason weet het mooi samen te vaten als hij zegt dat de term ‘innocent until proven guilty’ voor hen omgekeerd leek te zijn gebruikt: ‘guilty until proven innocent’. De documentaire laat zeer schokkende beelden (foto’s) zien van de omgebrachte kinderen en de vreselijke details van de misdaad. Je huivert als kijker van deze feiten, maar ook van de manier waarop deze rechtszaak is gelopen, waarbij men van ‘proof beyond reasonable doubt’ kennelijk nog nooit heeft gehoord.

De gevolgen van de uitzending van de documentaire was dat een flink aantal mensen zich ging inzetten voor de ‘West Memphis Three’ (WM3), zoals de drie jongens werden genoemd. Dit krijg je te zien in de tweede documentaire genaamd Paradise Lost 2: Revelations (2000). Ze zorgen er voor dat de zaak niet wordt vergeten, steunen de jongens en zetten al hun bevindingen (bewijzen) op een website om het publiek te informeren over de gerechtelijke dwaling. De advocaat graaft samen met (echte) deskundigen dieper in de materie en vindt nieuwe bewijzen die in de eerste rechtszaak over het hoofd zijn gezien. Maar de grootste rol is weggelegd voor de stiefvader van één van de vermoorde kinderen, John Mark Byers, die met zijn idiote gedrag de aandacht op zich vestigt. Hij lijkt steeds meer een verdachte in de zaak te worden, zeker als zijn vrouw komt te overlijden zonder dat ze vast kunnen stellen waaraan ze is overleden. De man is een griezel in woord en daad en lijkt vooral in het middelpunt van de belangstelling te willen staan. Ondanks alle aandacht worden alle verzoeken tot een nieuwe rechtszaak afgewezen.

In 2011 wordt de laatste documentaire gemaakt: Paradise Lost: Purgatory. Naast een verkorte weergave van wat er zoal is gebeurd de afgelopen 18 jaar (!) wordt de nadruk nu gelegd op het verzamelen van bewijs waaruit moet blijken dat de ‘West Memphis Three’ het niet gedaan kunnen hebben. Gerenommeerde deskundigen doen hun zegje in een persconferentie waarin de nieuwe bewijzen (DNA) worden gepresenteerd. Het maakt deze derde film wat droger en taaier, maar het blijft boeiend te zien hoe velen zich hard maken om een fout met grote gevolgen voor de drie mannen (ondertussen) die in de gevangenis zitten te herstellen. John Mark Byers laat zich ondertussen van een geheel andere kant zien (met hetzelfde doel) en de grootste woede van de ouders van de vermoorde jongetjes jegens de veroordeelden is getemperd. Een nieuw proces lijkt onvermijdelijk. Het wordt echter een soort schikking, waarin de veroordeelden gebruik maken van het zogenaamde ‘Alford Plea’, waarbij ze zeggen dat ze onschuldig zijn, maar toch schuld bekennen om een nieuwe lange rechtszaak te voorkomen, waarna ze na 18 jaar en 78 dagen eindelijk weer vrij zijn.

Je bent wel een uur of zeven kwijt als je de drie films hebt bekeken, maar het is meer dan de moeite waard. De eerste film is het meest indrukwekkend. Schokkend op vele manieren. De tweede film wordt een beetje een ‘circus sideshow’, door alle publieke aandacht in het algemeen en de geschifte hoofdrol van John Byers in het bijzonder. De laatste film is een wat droger strafrecht gebeuren, waarin elk miniem nieuw bewijs een strohalm kan zijn (en wordt!) voor de WM3, met een verlossende apotheose.

The Girl With The Dragon Tattoo

Voor mij is er maar één Lisbeth Salander en dat is Noomi Rapace, zei een vriendin van me, toen ik haar vroeg om mee te gaan naar The Girl With The Dragon Tattoo. Ik antwoordde haar half grappend dat er voor mij ook maar één Liesbeth is en dat is zij (want dat is haar naam).

Als je het Zweedse origineel nooit hebt gezien, zul je een goede en spannende film van David Fincher zien. Alweer. Want de man staat voor kwaliteit. Maar dat niet alleen. Op een paar films na ben ik groot fan van zijn werk en de manier waarop hij alles tot in het detail uitwerkt. Dat is ook de reden dat ik (ondanks mijn bedenkingen) de film het voordeel van de twijfel wilde geven en hem toch ben gaan zien. Zonder Liesbeth, helaas.

Deze remake is qua verhaal en setting niet veel anders dan het origineel. Maar het is wel degelijk een andere film. Er zijn een hoop zaken aan te wijzen die Fincher anders heeft gedaan. Stilistisch is de film misschien wel indrukwekkender dan zijn voorbeeld. Na de imponerende title sequence – geheel in zwart – valt iets direct op: zelden heb ik een kleurenfilm gezien die zo doordrenkt is van zwart/wit. Het verhaal wordt vervolgens iets compacter verteld, sommige zaken krijgen wat minder aandacht, het einde is wat uitgebreider; van dat soort dingen. Daar ligt het probleem dan ook niet echt. Het probleem ligt bij de subtiele, maar toch zo duidelijke verandering in de karakters van de twee belangrijkste personages. In mijn komende uitleg moet ik wel wat kleine verrassingen van de film prijsgeven.

Ik kan de karakter verandering gemakkelijk duidelijk maken aan de hand van een voorbeeld. Het gaat om de scène waarin Lisbeth en Mikael voor het eerst seks hebben. Er zijn meerdere verschillen tussen beide versies, maar ik beperk me tot de kern, waarmee ik mijn punt duidelijk kan maken. In het origineel klimt Lisbeth bovenop Mikael, berijdt ze hem en stapt na de daad weer van hem af en loopt weg. In de remake klimt Lisbeth bovenop Mikael, begint ze hem te berijden waarna Mikael het heft in handen neemt en haar omdraait waardoor zij onder hem komt te liggen, waarna ze verder vrijen. Dit laatste had het karakter dat Noomi Rapace speelt nooit toegelaten!

In de nieuwe film is Mikael daadkrachtiger, zakelijker, harder, waardoor Lisbeth deze eigenschappen iets minder heeft. Dit lijkt mij te maken hebben met het feit dat Mikael wordt gespeeld door Daniel Craig, de stoere kerel met het stalen smoel waar geen greintje kwetsbaarheid in te ontdekken valt. Hij bepaalt meer zelf, waar het Michael Nyqvist (Mikael in het origineel) nog wel eens overkwam. Rooney Mara heeft haar versie van Lisbeth ook iets kinderlijkers gegeven, dat dan weer aansluit bij de veranderde dynamiek tussen de twee karakters. Dit is ook verhaaltechnisch doorgevoerd. Ze hebben bijvoorbeeld minder tijd samen in beeld. Het onderzoek naar de moordlocaties door geheel Zweden doen ze dit keer niet met elkaar, terwijl hun tijd samen, waarin hun relatie gestalte krijgt,juist zo spannend is. Ander voorbeeld is waar Noomi’s versie na het afgeronde onderzoek naar Mikael’s persoon toch geintrigeerd raakt door die man en hem zelfs op afstand helpt met het oplossen van een raadsel, krijgt Rooney’s versie pas veel later en zuiver zakelijk interesse in de zaak die Mikael heeft aangenomen. De keuze voor een zakelijker benadering kent een consequentie voor het scenario, dat in het volgende geval Fincher onwaardig is te noemen. Mikael lost het eerder genoemde raadsel in de nieuwe versie (ook) niet zelf op. Daarvoor is er een zeer lelijke noodgreep gedaan in de vorm van zijn dochter, die alleen in beeld komt om iets duidelijk te maken dat aan de basis staat van het vinden van de oplossing van het raadsel. Voor de rest is zij niet belangrijk en komt ze in de hele film niet voor.

Al met al kan ik zeggen dat in Mxe4n Som Hatar Kvinnor Lisbeth Salander interessanter uit de verf komt dan in The Girl With The Dragon Tattoo. Hoewel Mikael Blomkvist eigenlijk de spil van het verhaal is, eigent Lisbeth zich de film geheel toe, wat die versie en het karakter dus juist zo de moeite waard maken. Dat gebeurt in de nieuwe versie helaas wat minder.

Dus natuurlijk is er niet maar één Lisbeth en toch ook weer wel.